Việt Nam có kho tàng truyện cổ khá phong phú, lại giàu tính nhân văn và chứa đựng những bài học nhân sinh sâu sắc. Đúng như Puskin nhận xét: “Truyện cổ tích là dối trá, nhưng trong truyện cổ tích có những gợi ý, những bài học cho những cu cậu hảo tâm”. Thế giới trong truyện cổ tích phong phú không chỉ bởi sự nhiệm màu trong những nhân vật, bối cảnh, mà còn ở hàng loạt những ý nghĩa trừu tượng được các tác giả dân gian gửi gắm.
Bạn đang đọc: Ý Nghĩa Của Truyện Cổ Tích Cây Tre Trăm Đốt
Cây tre trăm đốt là một trong những câu chuyện cổ tích phổ biến nhất của Việt Nam, chứa đựng nhiều bài học hay khiến ta phải suy ngẫm. Người tốt, thiện lương sẽ luôn được giúp đỡ vào những lúc khó khăn và tuyệt vọng nhất và nhận được sự đền đáp xứng đáng còn những kẻ tham lam, gian ác, dối trá sẽ phải nhận sự trừng phạt thích đáng.
Vài nét về tác phẩm
Ngày xưa có một chàng trai hiền lành, khỏe mạnh tên là Khoai đi cày thuê cho vợ chồng ông phú hộ. Hai người này có hứa: “Con chịu khó làm lụng giúp ta, ba năm nữa ta sẽ gả con gái ta cho”.
Tin vào lời hứa, anh ra sức làm việc không ngại khó nhọc. Nhưng ba năm sau, khi mà ông nhà giàu đã có mọi thứ của cải, ông bèn trở mặt, ông đưa ra một điều kiện là phải tìm được một cây tre trăm đốt để làm nhà cưới vợ thì ông mới gả con gái cho. Vì muốn có cơ hội để cưới con gái của chủ, anh bèn lên rừng quyết tâm tìm được một cây tre trăm đốt. Tìm mãi không thấy, anh thất vọng ngồi khóc. Bỗng Bụt hiện lên và bảo anh đi tìm, chặt cho đủ 100 đốt tre rời rồi giúp anh bằng hai câu thần chú: “khắc nhập, khắc nhập!” để gắn kết 100 đốt tre rời thành một cây tre trăm đốt và “khắc xuất, khắc xuất!” để tách các đốt tre ra.
Nhờ là các khúc tre rời nên anh cũng dễ dàng gánh về làng được. Về nhà, anh cho cha vợ tương lai của mình xem cây tre trăm đốt. Không tin vào điều mắt mình nhìn thấy, ông nhà giàu sờ tay vào cây đếm từng khúc tre. Phép màu của Bụt đã hút ông dính luôn vào cây tre. Khi ông đồng ý giữ lời hứa, anh mới sực nhớ ra câu “khắc xuất” để giải thoát cho cha vợ của mình. Sợ hãi, ông phú hộ phải giữ lời hứa, gả con gái cho anh nông dân. Cuối cùng, anh và con gái ông phú hộ sống với nhau hạnh phúc mãi mãi.
Ý nghĩa của truyện cây tre trăm đốt
Những bài học nhân sinh, những triết lí sâu sắc mà phải đi sâu vào từng lớp ngôn từ mới có thể nhận ra được, cây tre trăm đốt khiến người ta phải suy ngẫm về những ý nghĩa mà tác giả đã gửi gắm.
Thể hiện khát vọng, đấu tranh cho sự công bằng, công lý trong cuộc sống
Nói đến truyện cổ tích như là một công cụ để đấu tranh, một phương tiện để góp phần vào việc giáo dục, tức là nói đến tính tư tưởng của cổ tích. Cũng như truyện cổ tích của bất cứ dân tộc nào trên thế giới, truyện cổ tích Việt-nam sản sinh trong sinh hoạt của dân tộc, nhất là trong những môi trường gần gũi với cuộc sống thực tiễn. Cây tre trăm đốt thấm nhuần tư tưởng nhân đạo, thay người dân nói lên khát vọng chính đáng của họ, đó là ước mơ về một xã hội tốt đẹp công bằng, tốt đẹp hơn cho những người nghèo khổ, ở tầng lớp cuối cùng của xã hội.
Anh Khoai tượng trưng cho tầng lớp nghèo, không có tài sản vật chất, song anh hội tủ đủ những phẩm chất đẹp nhất của con người: chăm chỉ, hiền lành, thiện lương, ở trong hoàn cảnh khó khăn nhưng luôn biết hi vọng và mơ ước hạnh phúc. Anh là đại diện tiêu biểu nhất cho những người nghèo về vật chất nhưng lại giàu có về tinh thần.
Phú ông là đại diện cho cái ác, sự tinh ranh và lươn lẹo, ham của cải vật chất. Ông ta có những tính cách của giai cấp thống trị, khước bỏ công bằng công lý đáng lẽ phải được thực thi.
Cuộc chiến giữa anh Khoai và phú ông là cuộc chiến muôn thuở của con người, cuộc chiến giữa thiện và ác mà phần thắng trong truyện cổ tích bao giờ cũng thuộc về bên thiện. Yếu tố kì ảo bao giờ cũng xuất hiện ở những phút quan trọng nhất để giúp đỡ cho bên chính diện, nó vừa thể hiện sự bất lực của người dân khi không thể dùng chính sức mình để đấu tranh, song cũng thể hiện niềm tin bất diệt vào sự chiến thắng của công bằng. Chỉ cần là người tốt thì sẽ có được sự bảo vệ của các thế lực siêu nhiên, luôn luôn là người chiến thắng.
Tìm hiểu thêm: Ý nghĩa truyện cổ tích cây khế – Ăn khế trả vàng
Bài học nhân sinh – gieo nhân nào gặp quả ấy
Kết thúc có hậu của câu truyện cho chúng ta thấy được người ăn ở hiền lương, lương thiện chắc chắn sẽ nhận lại được sự hạnh phúc sau khi phải trải qua rất nhiều khổ nạn khó khăn. Còn kẻ có dã tâm ác động thì cuối cùng cũng phải nhận lấy sự trừ phạt.Tác phẩm ngợi cả những phẩm chất tốt đẹp của anh Khoai – cần cù lao động, chính trực và thiện lương; đồng thời đả kích mạnh mẽ thói khinh người của tầng lớp nhà giàu. Kết thúc tác phẩm là sự đổi ngôi giữa hai bên càng thể hiện rõ lời khuyên của tác giả dành cho những thế hệ sau.
Cuộc sống luôn là sự đấu tranh không ngừng giữa hai thái cực, ánh sáng và bóng tối, thiện và ác, xấu xa và thiện lương. Chúng ta không thể nào loại bỏ hoàn toàn những điều xấu trong xã hội, nhưng có một điều chắc chắn thứ chúng ta nhận lại tương ứng với thứ chúng ta đã cho đi. Bạn cho một nụ cười bạn sẽ nhận được một nụ cười khác, nhưng nếu thứ bạn cho đi là sự ích kỉ bạn cũng sẽ chỉ nhận lại sự khinh thường từ xã hội. Có ý kiến nói rằng việc cái ác luôn thắng cái thiện là suy nghĩ một chiều trong truyện cổ tích, song nhìn sâu hơn, thì đó là khát vọng của dân tộc, là khát vọng luôn luôn hoàn thiện bản thân. Người nhân hậu sẽ biết cách vượt qua cái ác để cái tốt được trường tồn và có sức lan tỏa.
Anh Khoai đã có được hạnh phúc, phú ông đã có sự trừng phạt xứng đáng. Vì vậy chúng ta có quyền tin rằng làm việc tốt thì sẽ nhận được kết quả xứng đáng.
>>>>>Xem thêm: Phân tích nhân vật anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa
Tinh thần nhân đạo trong tác phẩm – luôn vị tha cho những người muốn quay đầu
Người xưa có câu: “ Đánh kẻ chạy đi không ai đánh kẻ chạy lại”, ý muốn nói cần phải cho mọi người cơ hội thứ hai để có thể làm lại cuộc đời, đây cũng là một trong những tư tưởng nhân đạo xuyên suốt các tác phẩm cổ tích. Dẫu thể hiện sự căm phẫn trước cái ác, khát khao công bằng công lý, là tiếng thét đòi quyền sống cơ bản của con người, song truyện cổ tích vẫn đề cao tính giáo dục, thể hiện mong muốn cái ác quay đầu. Bởi vậy mà ở kết tác phẩm, anh Khoai đã tha cho phú ông mặc dù anh có khả năng trừng phạt ông lâu hơn nữa, nhưng anh vẫn cho phú ông cơ hội để được sửa sai ăn năn và hối cải.
Cái ác không bao giờ được đẩy lùi chỉ bằng hình phạt. Đôi lúc hình phạt chỉ khiến mâu thuẫn giữa các bên trở nên nặng nề hơn, nó cần phải được cảm hóa bới chính sự thứ tha của cái thiện. Hành trình cảm hóa đó không đơn giản, song là cách lâu dài để có thể thanh lọc cuộc sống theo cách tốt nhât. Cây tre trăm đốt dạy ta về sự bao dung độ lượng, và là một lời khẳng định chỉ cần nỗ lực và cố gắng, bất cứ ai cũng có cơ hội thứ hai là sửa chữa những lỗi lầm.
Thảo Nguyên
